Waarom worden kunstwerken gebruikt in televisieseries? In deze serie blogs diep ik iedere aflevering een cameo van een kunstwerk uit. Deze keer: waarom heeft BoJack Horseman een Hockneyachtig zwembadschilderij?
BoJack Horseman, seizoen 1, aflevering 1
Hockney Hockney Hockney. De Nederlandse kunstpers is in de ban van David Hockney, die nu in Amsterdam een tentoonstelling heeft met inspiratiebron Vincent van Gogh. Voor Het Parool werkte ik mee aan een speciale Hockney-bijlage. Er stonden interviews in Volkskrant magazine en NRC Handelsblad, en natuurlijk besteedden Museumtijdschrift en See All This aandacht aan de Britse meester. Dat Hockney na de perspreview vast kwam te zitten in een lift in het Conservatoriumhotel haalde zelfs de NOS en The Guardian.
En zelfs als ik na veel, heel veel, echt heel veel, aandringen van manlief aan de Amerikaanse animatieserie BoJack Horseman begin: Hockney!
Kijk ‘mijn’ vondst – daar achter het bureau van de protagonist hangt een schilderij van Hockney.
Later zie ik dat al heel veel blogs (zoals deze of deze) deze kunstreferentie hebben opgemerkt. In de leader zit een knipoog naar Warhol (zeefdrukken van hoefijzers) die me eerlijk gezegd nog niet was opgevallen en er schijnen nog veel meer verwijzingen te komen, onder meer naar O’Keeffe, Basquiat en Matisse. Hoe kan het dat deze serie een zoekplaat voor kunsthistorici is? Illustrator Lisa Hanawalt heeft aan de kunstacademie UCLA gestudeerd en noemt zichzelf een ‘art nerd’. Vandaar.
Al die kunstparodies zijn leuk en aardig voor de goede verstaander, maar betekenen ze ook nog iets? Waarom heeft BoJack een Hockney?
Pool with two figures
De hoofdrolspeler van de Netflixserie is een mensachtig paard die over het hoogtepunt van zijn carrière heen is. Tot achttien jaar geleden was hij nog de ster van zijn eigen sitcom getiteld Horsin Around. Nu zit hij in zijn villa in Hollywood, waar hij drinkt, dvd’s van zijn eigen serie kijkt en vooral het werken aan zijn autobiografie zit uit te stellen. Uiteindelijk begeeft hij zich toch naar zijn werkkamer en dicteert de titel van zijn boek. Achter zijn rug hangt een schilderij dat lijkt op Portrait of an Artist (Pool with Two Figures) van David Hockney, maar dan staat er in plaats van een mens een paard op het droge.
Hockney schilderde het origineel in 1972, en het is een van zijn bekendste ‘zwembadschilderijen’. Het is niet zomaar een zwembadschilderij, het is (op dit moment) het allerduurste geveilde schilderij van een levende kunstenaar ooit, want het werd in november 2018 bij Christie’s geveild voor ruim 90 miljoen dollar. Het eerste seizoen van BoJack Horseman komt uit 2014, dus de paardenversie van het zwembadschilderij zinspeelt nog niet op dit fortuin.
Stiekem vraag ik me wel af of de mysterieuze koper van het echte schilderij ook een uitgerangeerde acteur is?
Plat en diep water
Celebs houden van popart en houden van wat ze kennen, en zullen zich dus aangetrokken voelen tot de schilderijen die Hockney in de jaren zeventig maakte in Los Angeles. Daar vond hij, naast een vrijere gayscene, vooral ook een belangrijk onderwerp om te schilderen: zwembaden. Al vanuit het vliegtuig zag hij alle zwembaden in achtertuinen; zo exotisch in Engeland, zo normaal hier. Door het zwembadthema kon hij naakte mannenlichamen schilderen en zich tegoed doen aan de weergave van zwembadwater. Het water dat diepte suggereert waar je in kunt duiken, maar ook een oppervlak heeft als een abstract schilderij. Het is diep en plat tegelijk.
Aan de rand van het zwembad staat een man met een roze jasje. Dit is de Amerikaanse kunstenaar, auteur en model Peter Schlesinger, tevens de ex van Hockney. De Britse kunstenaar maakte dit schilderij nadat zij met elkaar hadden gebroken. Met hangend hoofd kijkt Schlesinger een beetje bedremmeld, aarzelend naar de man die in het zwembad in zijn richting duikt. Een man die niet Hockney is.
Ondanks de heldere kleuren gaat er een oprechte treurigheid uit van het schilderij, die ik eigenlijk niet zou verwachten in een uiterst cynische televisieserie. Maar de thematiek van eenzaamheid en melancholie in de harde Californische zon past dan weer wel.
In de paardenversie is de ex van de schilder vervangen door een portret van BoJack zelf. Al uit de eerste aflevering blijkt dat de ijdele BoJack liever niet naar zijn bedpartners kijkt, maar op zichzelf geilt. In deze eerste aflevering zit BoJack nog voor het gedeelte van het schilderij waar de zwemmer zou moeten zijn. Wie zwemt zijn kant op?